Türkiye’nin Tanksavar Kabiliyeti

Türkiye, her ne kadar tank teknolojisi konusunda yatırımlar yapsa da, onlardan çok daha ucuz olan antitank füzeleri günümüzde tankların en büyük düşmanı olarak görülmekte. En son suriye iç savaşında ISID teroristlerinin kullandığı yoğun tanksavar ateşi, dünyanın en büyük tank birliklerinden birine sahip Suriye için bile kabus haline geldi ve Suriye pek çok mevziden çekilmek zorunda kaldı.

Türkiye’de çevresindeki zorlu coğrafya için elinde çok sayıda tanksavar sistemi bulundurmakta. Fakat bu sistemlerin pek çoğu, zannedildiği gibi Türkiye’nin güneydoğu ve güneyi’nde konuşlanmış değil. Türkiye çok daha kalifiye tank saldırılarına karşı modern tanksavar sistemlerinin büyük kısmını Trakya’daki ve Kuzeydoğu Anadolu’daki birliklerinde tutmakta. Zira Rusya, Avrupa veya Yunanistan’dan gelebilecek tank tehlikesi, daha zayıf tank modelleri bulunan diğer komşularımızdan oldukça yüksektir. Bu nedenle Türkiye, komşularının toplam tank envanterinin birkaç katı kadar tanksavar füzesi bulundurmaktadır.

Şimdi Türkiye’nin elindeki ve envantere katacağı tanksavar/antitank silahlarına bir göz atalım.

M40 A1 Geri Tepmesiz Top (Recoilless Rifle)

Watervliet Arsenal (Bizdeki MKE benzeri amerikan ordu cephaneliği) tarafından üretilen M40 geri tepmesiz top, hafif, mobil araç veya mürettebat tarafından taşınabilen 105 mm tanksavar silahıdır. Silah genel olarak 106 mm olarak tanımlanır, ancak gerçekte 105 mm’dir. 106 mm tanımının, başarısız M27′den gelen 105 mm’lik mühimmat ile uyumsuzluğunu önlemek amacıyla yapılmıştır. Antipersonel-izleyici kitinin kullanılmasıyla antipersonel bir rolde de kullanılabilir . Tekerlekli araç üzerine montajlanabilen silah, hava soğutmalı, dört kollu ve tek atış hakkına izin verir. Atışa hazırlıktan sonra devam edilebilir. Sadece doğrudan ateş etmek için tasarlanmıştır ve nişan ekipmanları bu amaçla geliştirilmiştir. 105 mm lik top mermisi hedefe süratle çarpar ve tank topuna yakın bir etki ile zırhlı aracı safdışı bırakır. Modern tanksavar silahlarının çıkışı ile kullanımı azalmakla birlikte, maliyet çok düşük olduğu için hemen hemen tüm ülke ordularında halen çok sayıda kullanılmaktadır.

M27 geri tepmesiz topu yerine geçen M40, öncelikle Vietnam Savaşı sırasında kullanıldı ve bundan sonra Afrika’da veya Orta Doğu’da çeşitli çatışmalar sırasında da yaygın olarak kullanıldı.

Silah sisteminden TSK envanterinde araca monteli şekilde 2137 adet bulunmaktadır. Benzer şekilde 75 mm M 20 GTT silahından 617 adet ve 57 mm M 18 GTT (57 mm)  sisteminden ise 871 adet silah rezerv olarak Kara Kuvvetleri Komutanlığında tutulmaktadır.

BGM-71 TOW I /II

BGM-71 TOW ABD tarafından geliştirilen yarı otomatik güdümlü SACLOS sınıfı bir tanksavar füzesidir. TOW kısaltması İngilizce Tube launched, Optically tracked, Wire command link guided (Tüpten fırlatılan, optik olarak izlenilen, kablo güdümlü füze) kelimelerinin baş harflerinden almaktadır. 1970 yılında üretilen füze dünya çapında özellikle Batı ülkeleri arasında en çok kullanılan füze sistemidir. Halen üretimine devam edilmekte olan füze her türlü pasif zırhı geçebilmektedir. TOW Güdümlü Antitank Füze sistemlerinin hedefte istenen etkiyi gerçekleştirmesi ihtiva ettikleri savaş başlıkları ile olur. Gerek ilk modellerdeki standart tip HEAT başlıklar ve gerekse daha sonraları geliştirilen tandem etkili harp başlıkları “Munroe Etkisi” etkisi denilen fizik kanunu esasına dayanan çukur imla hakkı ( boşluklu imla hakkı / Shaped Charge) sistemi ile gerçekleşir. Bu yapı penetrasyon etkisinin zırh üzerinde bir noktada toplanmasını ve yine aynı noktadan zırh içine çok kuvvetli olarak patlamalı basınç yaparak zırhı delmesini, delinen bu noktadan da içeriye oluşan patlamanın girmesini sağlamaktadır.

1963 ve 1968 yılları arasında Hughes Aircraft firması hem kara hem de helikopterden fırlatılabilecek XBGM-71A modeli üzerinde çalışmalar yapmaktaydı. 1968 yılındaki ihaleyi kazanan Hughes, 1970 yılında ilk üretilen füzeleri ABD Ordusuna teslim etti. BGM-71 serisi füzelerin gelmesi ile halihazırda kullanılmakta olan M40,106 mm geri tepmesiz tüfek ve MGM-32 ENTAC füze sistemleri ordu kullanımından kaldırıldı. Bunun yanında helikopterden fırlatılan AGM-22B yerine bu füzeler yüklendi. 1972 yılında füze Kuzey Vietnam Ordusunun saldırılarına karşı cevap veren Güney Vietnam ordusuna ait UH-1B helikopterlerine yüklendi. TOW füzeleri zaman içerisinde geliştirildi. İlk gelişmiş TOW’lar 1978 yılında, TOW 2 modeli 1983, ve TOW 2A/B modeli 1987 yıllarında kullanılmaya başlandı. 2001 yılında yeni nesil füze çalışmalarına başlandı.

Silah sisteminden TSK envanterinde TOW ve TOW II olarak 460 Atıcı istasyon ve bunlara ait 12.000 den fazla antitank füzesi bulunmaktadır.

Ayrıca Türkiye bu silahları FNSS yerli ACV 300 ZTA (Zırhlı Tow Aracı) üzerine TOW II  Füzeleri de yerleştirmiştir. Bazı tugaylar bu sistemlere sahiptir. Toplam 48 adet TOW-II aracı bulunmaktadır.

Yine eski M113 ZPT üzerine yerleştirilmiş TOW sistemleri de mevcuttur. Bu sistemden ise KKK envanterinde toplam 156 adet bulunmaktadır.

MBDA-MILAN I/II

MILAN (Fransızca: Missile d´infanterie léger antichar = Anti-Tank Hafif Piyade Füzesi), dizaynı 1962’de başlayan ikinci nesil anti-tank güdümlü füze projesi. Tesiri menzili 75-2000 metre arasındadır. Nişancı menzili içindeki hedefe silahın optik nişangahında bulunan çok hassas artikel ile nişan alarak ve tetiğe basarak silah üzerine yerleştirilen güdümlü roketi ateşler. Roket silahı terk ettikten sonra nişancı hedef yer değiştirse bile nişanı hedef üzerinde tutuğu sürece roket silah sistemi tarafından yönlendirilir ve 100%’lük bir başarı ile hedefi imha eder.

MILAN, 1960’lara dayanan bir Fransız-Batı Alman füze geliştirme programı olan Euromissile’nin bir ürünüdür. Sistem, 1972 yılında ikinci nesil bir tank karşıtı silah olarak hizmete girdi ve kısa süre sonra ittifakın tarihinde ordularının çoğunun kullandığı NATO’nun standart bir antitank silahı oldu.

MILAN, (SACLOS) komut yönlendirme sistemine sahiptir ve yarı otomatik bir yönlendirme kullanmaktadır. Modele bağlı olarak füzeyi kuyruğa monteli bir kızılötesi lamba veya elektronik flaş lambasıyla izler. Bir operatör ve telsiz ile yönlendirildiği için, füze, elektronik saldırı veya işaret fişeklerinden etkilenemez.

1984 yılında Fransız, Alman ve İngiliz ordularında hizmete giren MILAN 2 varyantı, 115 mm’lik bir HEAT savaş başlığını da içeriyordu. MILAN 3, 1995 tarihinde Fransız ordusunda hizmete girdi ve sistemi elektronik olarak karıştırılması engellenmişti.

TSK envanterinde MILAN I veMILAN II olarak bir kısmı jeep üzerinde olmak üzere toplam 687 atıcı istasyon ve 11.250 füze bulunmaktadır.

9M113 KORNET E (AT 14 Spriggan)

Rusya’da bulunan KBP Endüstriyel Tasarım Bürosu, Ekim 1994 tarihinde Kornet sistemini tanıttı ve aynı sene içerisinde Rus Ordusu hizmetine girdi. Daha ağır bir ATGM olan füze kendinden önceki araç ve üç ayaktan (istasyon) fırlatılabilen 9K111 Fagot (NATO adı AT-4 Spigot) ve 9K113 Konkurs (NATO rapor adı AT-5 Spandrel) kablo güdümlü füzelerin yerini aldı. Füze ayrıca helikopterlere karşı da kullanılmaktadır. Bazı modellerinin sahip olduğu termobarik savaş başlığı sayesinde hafif zırhlı taşıt, piyade ve binalara karşı da etkili olmaktadır.

Cezayir, Fas, Güney Kore, Hindistan, İran, Macaristan, Rusya, Suriye, Türkiye ve Yunanistan tarafından kullanılmaktadır.

Türkiye’nin elinde bu sistemden 80 Atıcı ve 800 füze bulunmaktadır.

9M113 KONKURS (AT-5 Spandrel)

Daha yüksek ateş gücüne sahip 9K111 Fagot’un gelişmişi olan 9M113 Konkurs, aynı fırlatıcıları kullanabilir ve görsel olarak çok benzerdir, sadece Konkurs’un füze borusunun ucuna doğru hafif bir çıkıntı ile ayırt edilebilir.

9M113 Konkurs, Tula Makine Tasarım Bürosu (Tula KBP) tarafından geliştirilmiştir. Geliştirme insan tatafından taşınabilir gelecek nesil SACLOS tanksavar füzelerini üretmek amacıyla başladı . 9M113 Konkurs, 9M111 ile benzer teknolojiler kullanıyorlar.

Tek şarjlı bir savaş başlığına sahip orijinal 9M113, 600 mm (60 cm) haddelenmiş homojen zırha (RHA) nüfuz edebilir.

Füze, 1974 yılında hizmete girdi. İran, 1991 yılında Konkurs için bir lisans aldı ve 2000 civarında bir süredir Tosan isimli bir kopyasını çıkarmaya başladı. Füzeyi eski NATO üyelerinden sadece Türkiye kullanmaktadır. Diğer ülkelerden 30 kadar kullanıcısı vardır. Rusya yeni neslinden 3000 kadarını envanterine katmıştır.

TSK envanterinde 74 Atıcı füze istasyonu ve 420 kadar füze bulunmaktadır.

MBDA-ERYX

ERYX Avrupalı bir firma olan MBDA tarafından üretilen kısa menzilli seyrüsefer sistemi olarak SACLOS güdüm sistemini kullanan kablo güdümlü bir tanksavar füzesidir. En fazla Kanada Ordusu, Fransız Ordusu ve Norveç Ordusu tarafından kullanılmaktadır. Silah tanksavar özelliğinin yanında sığınakların imhasında da kullanılır. Bazı durumlarda alçaktan uçan helikopterlere karşı uçaksavar olarak kullanılabilir.

Füze sınırlı alanlarda düşük hızda ateşlenebilen bir sılahtır. Bu sayede füze özellikle yerleşim alanlarında etkili olarak kullanılabilir. Füze sahip olduğu motor sayesinde azami 245 m/s bir hıza ulaşarak 600 metreyi 4.3 saniyede katedebilir. Füze hedefe ilerlerken rotasını sabit tutmak için iki adet egzoz çıkışından faydalanır.

Füze SACLOS güdümleme sistemi ile yönetilir. Füze ateşlendikten sonra operatör nişagahı hedef üzerinde tutmaya devam eder. Hedefte meydana gelen değişiklik füzeye çok ince bir kablo yardımı ile iletilir.

Füzede savaş başlığı olarak “İkili patlayıcı” düzeneğine sahip bir başlık bulunur. Bu başlıktaki ilk patlayıcı düzenek yarı etkin zırhı geçmek, gerideki ikinci patlayıcı kısım ise asıl zırhı delmek için kullanılır.

MBDA kayıtlarına göre yapılan 1.000 adetlik deneme atışlarının ardından %95 lik bir isabet oranı yakalanmıştır.

Kara Kuvvetleri Komutanlığı denemeler sonucunda bu füzenin başarılı olmadığına karar verildi. Fransa ile 2004 yılında yapılan görüşmelerde Fransa tarafına 45% bir başarı yakalandığı ve başarısız olduğu söylense de bunun o zamanki politik bir tavır almak amacıyla söylendiği dile getirilmiştir. Zira Türkiye daha sonra sistemi kara kuvvetleri envanterine almıştır.

Silahlı kuvvetler elinde şu anda 600 Atıcı istasyon ve 4000 adet ERYX füzesi bulunmaktadır.

RPG – 7

RPG-7, Sovyetler Birliği yapımı bir geri tepmesiz tanksavar silah olup, dünyada en çok kullanılan tanksavar silahıdır. Etkili menzili 400 metredir. Önceki modeli RPG-2’den geliştirilmiştir. Atası II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından geliştirilen Panzerfausttur. ABD Ordusu kendine malederek “Rocket Propelled Grenade” biçiminde açıklar.

40 mm çapında, 95.3 cm uzunluğunda müsademe çarpma sistemiyle çalışan dakikada 4-6 atım yapabilen 25 metre geri tehlike bölgesi bulunan toplu, hafif ve orta zırhlı hedeflere kullanılan timin destek silahıdır. 900 metreden sonra hedefin bulunamaması halinde roket kendini imha etmektedir.

Sağlam yapısı, düşük fiyatı ve etkili oluşu onu dünyada en çok kullanılan tanksavar silahı yapmaktadır. Şu an itibarıyla 40’tan fazla ülke tarafından kullanılmaktadır. Bunun yanında 9 ülkede de üretimi yapılmaktadır. Gayrinizami ve gerilla grupların arasında da popülerdir. RPG-7 1961 yılından bugüne kadarki tüm savaşların çoğunda kullanılmıştır.

En çok kullanılan uyarlamaları RPG-7D paraşütçü modeli (kolay taşınabilmesi için 2 parçaya bölünebilen) ve hafif Chinese Type 69 RPG’dir.

Türk silahlı kuvvetleri büyük kısmı Rusya’dan alınan RPG-7 roketinden5000 Atıcı ve 30.000 den fazla roket mermisi bulundurmaktadır. PKK’dan sağlam olarak ele geçirilen silahlar bu sayıya dahil değildir.

M 72 A2/A3 LAW

M72 LAW (İngilizce: Light Anti-Tank Weapon), ABD’de Talley Defense Systems tarafından tasarlanmış tek atımlık, taşınabilir, 66 mm’lik hafif tanksavar silahıdır. 1983 yılında Amerikan firmaları tarafından üretimine son verilmiştir, Norveç’te Nammo Raufoss AS ve Arizona’da aynı şirketin fabrikalarında üretimi devam etmektedir. LAW, Kore Savaşı’nda ABD piyadelerinin ana tanksavar silahı olan bazukanın yerini aldı. TSK tarafından da kullanılmaktadır. Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tarafından Eşek Arısı adı verilmiş olan bir sürümü de üretilmektedir. Halk arasında halen “Bazuka” olarak bilinmektedir.

TSK envanterinde 40.000 adetten fazladır. Sadece tek sefer kullanıldığı (kullan-at) için ayrıca füze kullanmamaktadır.

AGM 114K Hellfire II

8 km menzili ile dünyadaki en etkili tanksavar silahıdır. AGM-114 Hellfire (Helicopter launched fire-and-forget) helikopterden fırlatılan yarı aktif güdümlü at-ve-unut tipi tanksavar/gemisavar füzesidir. Menzili 8 kilometredir. Tank katili olarak ünlenmiştir. NATO ülkelerinde bulunur. Apache helikopterinin Longbow adlı versiyonu ile radar kilitlemeli olarak ateş edilebilir. Böylece füzeyi attıktan sonra lazerle hedefi işaretlemesi gerekmez ve oradan uzaklaşabilir ya da farklı hedeflere füze gönderebilir.

Hellfire, döner ve sabit kanatlı uçaklardan, gemilerden ve kara tabanlı sistemlerden çeşitli hedeflere karşı ateşlenebilir .

Çoğu varyant, bir radar kılavuzluğunda AGM-114L “Longbow Hellfire” ile lazerle yönlendirilir. AH-64 Apache saldırı helikopterinin burun monteli opto-elektronikleri gibi lazer aydınlatıcıdan, havadan alınan diğer hedef belirleyiciler veya yer tabanlı gözlemcilerden lazer kılavuzluğu sağlanabilir.

Hellfire Füze Sisteminin geliştirilmesi, ABD Ordusu’nun helikopterlerden zırhlı savaş araçlarını vurmak için başlattığı ” tank avcısı ” programıyla 1974 yılında başladı. AGM-114A’nın üretimi 1982’de başlamıştır.

1990’ların başında geliştirilen Hellfire II, çeşitli versiyonları olan modüler bir füze sistemidir. Predator ve Reaper UCAV’lar Hellfire II’yi taşıyorlar, ancak en yaygın platform bir kerede 16’ya kadar füze taşıyabilen AH-64 Apache helikopteri. AGM-114L veya Longbow Hellfire, bir ateş et ve unut silahıdır: milimetre dalga (MMW) radarı ile donatılmış radar sistemi ile, fırlatmadan sonra başka bir rehberlik gerektirmez ayrıca diğer dost birim hedefle aynı çizgide olsa bile hedefini vurabilir.

Aynı zamanda, bir hedefin konumunu maskeleyebilen ya da tasarım yapan bir lazerin tespit edilebilir bir yansıma oluşturmasını engelleyebilecek duman ve sis gibi olumsuz hava ve savaş meydanlarında da çalışır. Her Hellfire, 20 kilo (9 kg) savaş başlığı da dahil olmak üzere 104 kilogram (47 kg) ağırlığında ve yörüngeye bağlı olarak 4.4-6.8 mil (7.1-11 km) menzile sahiptir.

AGM-114R “Romeo” Hellfire II, 2012 yılının sonlarında hizmete girdi. Daha önce birden fazla Hellfire varyantı gerektiren hedefleri yakalamak için yarı aktif bir lazer güdümlü rehberlik sistemi ve bir K-şarjlı çok amaçlı savaş başlığı kullanır. ABD servisindeki AGM-114K, M, N ve P modellerinin yerini alacaktır.

Ekim 2012’de ABD, hem ABD silahlı kuvvetleri hem de yabancı müşteriler için 24.000 Hellfire II füzesi sipariş etti.

Türk Silahlı Kuvvetleri AH 1W Super Cobra helikopterleri için 216 adet Hellfire-II füze sistemi bulundurmaktadır.

ROKETSAN OMTAS/UMTAS

OMTAS (Orta Menzislli Tanksavar), piyadelerin zırhlı birliklere karşı savunma ve saldırı gücünü artırmak amacıyla piyade tarafından taşınabilen kompozit tüp içerisinde tripod üzerinden ateşlenmek üzere geliştirilmiş bir anti-tank füze sistemi olarak tasarlanmış olup, bunun yanı sıra kara platformlarından da kullanıma uygun özelliklere sahiptir. ROKETSAN A.Ş. tarafından geliştirilen OMTAS kızılötesi arayıcı başlık ile karadan karaya zırhlı hedeflere karşı kullanılan 4 km menzilli atış öncesi/atış sonrası kilitlenme ile at-unut/at-güncelle özelliğine sahip bir orta menzilli tanksavar silah sistemidir. Milli olarak geliştirilen bu silah sistemi temelde tam atım füze; atış platformu, atış kontrol ünitesi-gözetleme birimi, atış kontrol ünitesi-kontrol biriminden oluşan fırlatma sistemi; taşıma sandıkları ve eğitim simülatöründen oluşmaktadır.

UMTAS (Uzun Menzilli Tanksavar); helikopter, İHA, kara aracı, sabit platform, hafif saldırı uçağı, deniz platformu gibi çeşitli platformlara entegre edilebilen ve tüm zırhlı sistemlere karşı etkili olan uzun menzilli tanksavar silah sistemidir. UMTAS, Milli Atak Helikopterinin (T-129) tanksavar füze sistemi olarak tasarlanmıştır. Proje kapsamında arayıcı teknolojileri, az dumanlı/dumansız yüksek enerjili katı yakıt teknolojileri, duyarsız motor teknolojileri, duyarsız harp başlığı teknolojileri, duyarsız ateşleyici teknolojileri, emniyet kurma birimi teknolojileri, ataletsel ölçüm birimi teknolojileri, tandem çukur imlalı harp başlığı teknolojileri gibi kritik teknoloji alanlarının millileştirilmesi hedeflenmiştir. ROKETSAN A.Ş tarafından geliştirilen sistem gece-gündüz ve tüm hava koşullarında görev yapabilmektedir.

Menzili 8 km olan UMTAS, kızılötesi arayıcı başlık veya lazer arayıcı başlık seçenekleri ile havadan yere veya yerden yere kullanılmak üzere zırhlı hedeflere karşı geliştirilmiştir. “At-unut” ve “at-güncelle” isminde iki kullanım özelliğine sahip olan UMTAS, hedef güncelleme kabiliyetinin sunduğu avantaj sayesinde sütre arkasından atış, sütre arkasında gizlenmiş hedeflere atış, hassas vuruş noktası ayarlayabilme ve vuruş etkinliği değerlendirme imkânı sağlamakta olup sabit ve hareketli hedeflere karşı kullanılabilmektedir. Füze Hellfire II füzelerinin yerine helikopterlerde kullanılacaktır.

TSK henüz alım adedi belirlememiştir. Ayrıca Roketsan daha uzun menzilli LUMTAS projesi üzerinde de çalışmaktadır.

ROKETSAN CIRIT

Roketsan Cirit, Roketsan tarafından üretilmekte olan, 8 km menzilli, lazer güdümlü 70 mm’lik füze sistemidir.

Türk Ordusu’nun T-129 Atak, AH-1P Cobra ve AH-1W Super Cobra saldırı helikopterleri için geliştirilen sistem, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin düşük maliyetle nokta vuruşu kapasitesini arttırmak için tasarlanmıştır. Cirit sistemi, Eurocopter tarafından Eurocopter EC635 helikopterinin donatılması için de seçilmiştir.

22 Mayıs 2014 yılında MBDA Almanya arasında 70 milimetre lazer güdümlü füze sisteminin (CİRİT) üretimi ve entegrasyonu konusunda işbirliği anlaşması imzandı.Cirit füzesi Eurocopter Tiger’a da entegre edilecektir.

Sistemin adı geleneksel bir Türk oyunu olan cirit oyunundan gelmektedir.

ATAK helikopterlerinin havadan yer hedeflerine karşı kullandığı 2.75 yarı aktif lazer güdümlü füzesi Cirit, hafif zırhlı hedeflere karşı yüksek doğrulukta çalışmaktadır. Cirit, dumanı azaltılmış yakıtlı ve duyarsız mühimmat özelliğine sahip roket motoru ile üç etkiye aynı anda sahip çok amaçlı harp başlığı ve elektromekanik kontrol tahrik sistemlerine sahiptir.

MIL-STD 810 F ve MIL-STD 464 A ile uyumlu, tasarımı Roketsan tarafından gerçekleştirilen MIL-STD-1760 ara yüze haiz farklı entegrasyon modellerine uygun CİRİT podlarından ateşlenmektedir.

M ve LAU lançerlerden atılabilen füze, tasarımı Roketsan tarafından gerçekleştirilen MIL-STD-1760 arayüze haiz akıllı poddan da ateşlenebilmektedir.

Füzeler envantere girmeye başlamıştır. Toplam sipariş tutarı şimdilik 2000 adettir.